Орман өртінің себебі көп жағдайда адамдардың абайсыздығы болып табылады. Жердегі өрт орман қоқыстарын, қураған ағаштарды және өсінділерді өртеп жібереді. Оның жылдамдығы 0,1-ден 3 м/мин дейін болуы мүмкін. Кейде өрт ағаштардың жоғарғы жағы арқылы таралады. Оның жылдамдығы жел бағытында 100 м/мин жетуі мүмкін.

Орманда өрт болдырмау үшін тыйым салынады:

• өрт қауіпі бар кезеңде ашық отты пайдалануға (көктемнің ортасы және соңы, жаз бойы және күздің басы);
• көп құрғақ шөп жерлерде, жас қылқан жапырақты ағаштарда, кесілген ағаштардың қалдықтарынан тазартылмаған орман учаскелерінде, ағаштардың салбыраған сабақтары астында, ағаш қоймалары жанында ошақ жағуға;
• егер өртке қарсы режим енгізілген жерлерде ормандарға бару үзілді-кесілді тыйым салынады;
• өзімен бірге орманға тез тұтанатын сұйықтықтар, сондай-ақ сонымен сіңірілген материалдар алуға;
• орманда шыны сынықтарын қалдыруға тыйым салынады: күн сәулесінің түскен кезінде сынықтары шоғырланып, өрттің пайда болуына әкелі мүмкін;
• орманда жанып тұрған оттық, бықсыған шүберектер, темекі лақтыру;
• орман алаңшаларында, бақтарда, егістіктерде, ағаштардың астына құрғақ шөпті жағу;
• желді күні алауды жағуға және қараусыз қалдыруға тыйым салынады.

Орманда өрттен қалай сақтану керек?

• Табиғи өртті байқаған жағдайда, барлық жақын жерде тұрған адамдарды дереу ескертіңіз және ол аймақтан шығып кетуге тырысыңыз.
• Орман жоғары өрт кезіндежерге қарай бүгіліп, тыныс алу жолдарын дымқыл шүберекпен жауып орманды жағалаңыз.
• Жолға, кең алаңға, қалың орманға, суқоймаға қарай шығу керек.
• Егер сізде шығуға ешқандай мүмкіндік болмаса, қауіпті аймақтан шығуға тырысыңыз және орманда қандай да бір су айдыны тауып және оған кіріңіз.
• Өрт таралу бағытына перпендикуляр жүру керек, яғни желге қарсы. Жел өртті басқа жаққа бағыттайды.

Егер сіз орманда өрт ошағын байқасаңыз бірінші не істеу керек? Өрт күзеті, құтқарушыларға өрт туралы хабарлау қажет!

Егер сіз абайсыздық танытып, өрт шықса, уақыт жоғалтпаңыз.

• егер қасыңызда су болса, су құйыңыз;
• жанында орналасқан барлық өсімдіктерге су құйыңыз, бұл өрт таралуына жол бермейді;
• жасыл бұтақтардан сыпырғыш жасап, өрттің шетін жанынан, жалынын көлбеу ұрып, сыпырғышты бұрып отырыңыз;
• жану орынын топырақпен жауып тастаңыз;
• егер өрті сөндіру сәтсіз болса, орманшылық шаруашылығына бұл туралы хабарлаңыз;
• егер өртті жеңе алмасаңыз, әрекетті тоқтатпаңыз және құтқару қызметіне күтіңіз.
• егер өрт күшеймесе, оны су, жер, құм, бұтақтан жапырақты ағаш, тығыз киім арқылы сөндіруге әрекет етіңіз. Орманда өртін сөндірудің ең тиімді жолы - өрт жиегіне топырақ шашыңыз.

Егер шымтезек алқабы (батпақ) өртеніп жатса:

• өртті өз бетіңізше сөндіруге тырыспаңыз;
• жолды мұқият қарап, сезіп, желге қарсы қозғалыңыз;
• ыстық жер мен одан шыққан түтін шымтезек жанып, құлап, жанып кетуі мүмкін бос жерлерді құрайтынын көрсетеді.

 

Судағы өмір қауіпсіздік ережелері

• жалғыз жүзуден аулақ болу керек, өйткені қиын жағдайда көмектесетін ешкім болмайды;

• күн ваннасын қабылдағаннан кейін бірден суға секірмеу керек; шомылуды көлеңкеде біраз демалғаннан кейін немесе жүрек аймағындағы суық сумен сүрткеннен кейін ғана бастауға болады;

• жүзуді білмесеңіз немесе нашар жүзсеңіз, терең жерге кірмеңіз;

• тыйым салынған жерлерде суға түспеңіз, жағажайлар мен суға түсу үшін арнайы бөлінген орындарды пайдаланбаңыз;

• бейтаныс жерлерде сүңгуге болмайды

• қалқымалардың артында жүзбеңіз

• суда басып алумен байланысты ойындарды ұйымдастырмаңыз;

• пневматикалық матрацтар мен камераларда жүзе алмайсыз (егер сіз нашар жүзетін болсаңыз);

• бөренелерде, тақтайларда, қолдан жасалған салдарда жүзуге тырыспаңыз;

• мас күйде суға түсу өте қауіпті. «Мас болу – жартылай суға бату» дейді халық мақалы.

• моторлы, желкенді кемелерге, ескекті қайықтарға және басқа да су көліктеріне дейін жүзуге, осы мақсаттарға жарамсыз құрылыстардан суға секіруге тыйым салынады;

• су қоймалары мен жағалауларды ластауға және қоқыс тастауға болмайды;

• айқайлап жалған дабыл беруге болмайды.

Судағы қауіпсіздіктің маңызды шарты - қайықпен жүзу ережелерін қатаң сақтау:

• ақаулы және толық жабдықталмаған қайықпен жүзуге рұқсат етілмейді;

• қайыққа отырар алдында оны қарап шығу керек және онда ескектердің, рульдің, ескектердің, құтқару қалқасының, жолаушылардың санына сәйкес құтқару кеудешелерінің, суды ағызатын шөміштің бар екеніне көз жеткізу керек;

• қайыққа отыру, палубаның ортасына абайлап қадам жасау;

• арқалықтарға (орындықтарға) біркелкі отыру қажет;

• ешбір жағдайда қайыққа отыруға, бір жерден екінші жерге ауысуға, сондай-ақ бір қайықтан екінші қайыққа ауысуға, қайықты тербетуге және одан сүңгуге болмайды;

• 16 жасқа толмаған балаларға ересектердің еріп жүруінсіз қайықпен жүруге, қайыққа қайықтың осы түрі үшін белгіленген нормадан артық жүк тиеуге, моторлы кемелердің арнасынан өтуге, оларға жақын болуға және кеменің бағыты бойынша қозғалу;
• қайықтың бүйірін толқынға параллель қою қауіпті. Толқын қайықтың тұмсығымен көлденең немесе бұрышта «кесіп» болуы керек;
• қайық аударылып қалса, ең алдымен мұқтаж жандарға көмек көрсету керек. Барлық жолаушылар қайықтан ұстап, оны жағаға қарай немесе таяз суда ортақ күшпен итеру керек.

Ыстық соғу, күн соғу және суға бату кезінде алғашқы көмек көрсету ережелері

Жылу соққысы - жоғары температураның ұзақ әсер етуімен дененің жалпы қызып кетуі нәтижесінде пайда болады.

Жылу соққысының белгілері - қатты шөлдеу, ентігу, жүрек соғуы, бас айналу. Болашақта дене температурасы 38-40 ° C дейін көтеріледі, құсу пайда болады, есен тануы мүмкін. Егер зардап шегуші тыныс алуды тоқтатқан болса, жедел жәрдем келгенше жасанды тыныс алуды жүргізу керек.

Жылу соққысы кезіндегі алғашқы көмек шаралар кешенін қамтиды:

1. Зардап шегушіні салқын жерге апарыңыз

2. Тар киімдерді шешіңіз

3. Басына, жүрегіне, омыртқасына салқын қою

4. Аммиакты иіскеңіз

5. Тыныс алу үшін оттегін беріңіз

6. Тұзды су, салқын шай (әрқайсысы 75 - 100 мл) беріңіз.

7. Жедел жәрдем шақырыңыз.

Күннің соғуы жалаң басқа күн сәулесінің тікелей әсерінен пайда болады. Оның белгілері - бас айналу, бас ауруы, импульстің жылдамдауы немесе баяулауы, қоршаған ортада бағдарланудың уақытша бұзылуы. Содан кейін бұлыңғырлық пен естен айырылу мүмкін. Жәбірленушіге көмек жылу соққысы кезіндегідей жүзеге асырылады.

Ыстық пен күн соғуын болдырмау үшін температура жоғары бөлмелерде және күн астында жұмыс істеу қауіпсіздік ережелерін сақтау қажет. Сұйық шай мен квас ішу, денеде су-тұз теңгерімін сақтау керек. Ыстық климатта жұмыс уақыты күннің ең салқындаған кезінде болуы керек.

Есіңізде болсын, ыстықта алкогольдік сусындарды пайдалану дененің терморегуляциясын күрт бұзады және жылу соққысын тудыруы мүмкін.

Суға бату адамды суға немесе басқа сұйықтыққа батыру нәтижесінде пайда болады, оның әсерінен организмнің өмірлік жүйелерінің функциялары бұзылады. Суға батуға әкелетін себептердің ішінде негізгі орынды эмоционалдық фактор алады - қорқыныш, көбінесе нақты емес, ойдан шығарылған қауіппен байланысты. Суға батудың басқа себептері температура мен жоғары су ағыны, құйындылар, негізгі бұлақтар, дауылдар, жүзе алмау, шамадан тыс жұмыс, ауыр жағдай, суға секіру кезіндегі жарақаттар және су астында жүзу кезінде жүрек қызметінің бұзылуы болуы мүмкін.

Суға батып бара жатқан адамды құтқару үшін әдетте жүзу керек. Егер ол әлі де бетінде болса, оның бүйірінен ұстап алмау үшін арт жағынан оған қарай жүзу керек. Ұсталған жағдайда суға батып бара жатқан адаммен бірге суға түскен дұрыс. Ол бетінде қалуға тырысып, әдетте құтқарушыны босатады. Егер суға батып бара жатқан адам суға батып кетсе, оны сүңгіп, іздеу керек. Суға батып бара жатқан адамды тапқаннан кейін оны қолынан немесе шашынан ұстап, түбінен итеріп, бетіне жүзу керек. Зардап шегушіні жағаға жеткізіп, алғашқы медициналық көмек көрсету керек.

1) зардап шегушінің есі болса: қатты жерге жатқызу; шешіндіріп, қолмен немесе құрғақ сүлгімен сүртіңіз; ыстық шай немесе кофе беріңіз; көрпемен орап, жатқызыңыз.

2) естен танып қалса, бірақ тыныс алуы мен тамыр соғысы сақталған болса,ауызды лайдан, құсықтан тазартып, жәбірленушіні құрғатып сүртіңіз; ингаляциялық аммиак беріңіз.

3) тыныс алу және жүрек қызметі болмаса: зардап шегушінің тыныс алу жолдарынан суды кетіріңіз; аузын лайдан, балшықтан, құсықтан тазартыңыз; шалқасынан жатқызып, тілін созып, жасанды тыныс алғызыңыз.

4) «жедел жәрдем» шақырыңыз.

Қоғамдық орындарда өзін-өзі қауіпсіз ұстау ережелері

• құрамында алкоголь бар сусындарды ішуден бас тартыңыз

• егер сіздің достарыңыздың арасында алкогольдік сусындар пайда болса, онда сіздің бұл топтан кетіңіз.

• психотроптық заттарын тек дәрігердің нұсқауымен ғана қолдану керектігін біліңіз. Оларды рецептпен бірге сақтаңыз!

• қазақ тілінің әдемі әрі бай екені сонша, кез келген ойды ұятсыз сөздерсіз айтуға болады.

• басқаларды құрметтеңіз - темекі шегетін болсаңыз, оны арнайы ұйымдастырылған орында шегіңіз.

• айналаңыздағы әдемі – гүлдер, ыңғайлы орындықтар, ойын алаңдарын таза және бүтін, ұқыпты ұстаңыз.

• тіпті өте жақсы көлік бірден тоқтамайды: өз өміріңізге қамқорлық жасаңыз, жолдан абайлап өтіңіз.

• көршілеріңізді және басқа адамдарды құрметтеңіз - 22:00-ден кейін шуламаңыз.

• сағат 10-да үйде болыңыз! ( жазда - 23.00).

Интернетте қауіпсіз мінез-құлық ережелері

• виртуалды досыңызға өзіңіз және жеке фотосуреттеріңіз туралы ақпаратты жібермес бұрын ойланыңыз. Сіз оның оларды қалай пайдаланатынын біле алмайсыз. Виртуалды кеңістікте фотосуреттер ұзақ уақыт бойы сақталады. Өзіңіздің өте жақсы емес фотосуреттеріңізді орналастырған кезде оларды достарыңыз, ата-аналарыңыз, таныстарыңыз көре алатынын ойлаңыз.

• виртуалды досыңыздың шынайы өмірде кім болуы мүмкін екенін білмейсіз. Егер сіз тек онлайн чат арқылы таныс адаммен кездесуді шешсеңіз, бұл туралы ересек адамға айтып, шынайы әлемнен досыңызды өзіңізбен бірге келуге шақырыңыз. Кездесулер үшін адамдар көп жерлерді және күндізгі уақытты таңдаңыз.

• ғаламторда күнделікті өмірдегідей ашулы, әдепсіз адамдар кездеседі. Өздерінің көңіл көтерулері үшін олар сізді ренжітуі, қудалауы мүмкін. Мұндай адамдар форумдар мен чаттарда кездесе алады. Есіңізде болсын: егер сіз қорлайтын хабарлама алсаңыз, бұл сіздің кінәңіз емес! Ешбір жағдайда сіз мұндай адаммен сөйлеспеуіңіз керек, тіпті оған дәл солай жауап беруге тырыспаңыз, сөйлеспеңіз.

• егер сізді желіде қорқытатын болса, бұл туралы ата-анаңызға, мұғаліміңізге немесе сенетін адамға айтуды ұмытпаңыз. Есіңізде болсын: Интернетте оқығаныңыз немесе көргеніңіз әрқашан шындық емес.

• интернетті мәдениетті қолданушы болыңыз. Виртуалды әлем қандай болады - көбіне сізге байланысты.

• басқа пайдаланушылармен достық қарым-қатынаста болуға тырысыңыз, ешбір жағдайда дөрекі сөздер жазбаңыз, әңгімелесушіні арандатпаңыз. Сіз желіні бұзақылық пен қоқан-лоққы үшін пайдалана алмайсыз!

Есіңізде болсын: сіздің ата-анаңыз сізді тыңдауға, көмектесуге және қорғауға әрқашан дайын.

01 – өрт сөндірушілер және құтқарушылар

02 - полиция

03 - жедел жәрдем

04 - газ апаттық қызметі 

Директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасары
Патонич Н.А.